اعسار از ریشه واژه عربی «عُسر» مشتق می‌شود و به معنای نیازمند شدن یا تهی‌دستی ا‌ست و در حقوق، صفت کسی ا‌ست که تاجر نبوده و به دلیل کافی نبودن دارایی‌اش یا عدم‌دسترسی به آن، قدرت پرداخت بدهی‌های خود یا هزینه‌های دادرسی را نداشته باشد.

اعسار و ورشکستگی دو عنوان حقوقی هستند و در مواردی مطرح می‌شوند که دارایی منفی فرد بیش از دارایی مثبت او باشد. به عبارتی دیون و بدهی‌های او از دارایی‌های او بیشتر است.

در تعریف ورشکستگي طبق ماده ۴۱۲ قانون تجارت آمده است که ورشکستگی تاجر یا شرکت تجاری، به دلیل توقف پرداخت بدهی‌ها اتفاق می‌افتد.

اما ورشکستگی و اعسار چه تفاوتی باهم دارند؟

تفاوت‌های اعسار و ورشکستگی:

اعسار و ورشکستگی در موارد مختلفی با یکدیگر تفاوت دارند که از قرار زیر است:

تفاوت در شخص: اولین تفاوت اعسار و ورشکستگی در شخصی است که این وضعیت حقوقی برای او پیش آمده است. ورشکستگی عنوانی است که فرد تاجر قادر به پرداخت دیون خود نباشد، اما اعسار زمانی مطرح می‌شود که فرد غیرتاجر توانایی پرداخت دیون خود را نداشته باشد که به این فرد مُعسر گفته می‌شود. بنابراین ورشکستگی صفتی است که به تجار و اعسار صفتی است که به افراد غیرتاجر داده می‌شود.

تفاوت در اداره اموال: دومین تفاوت اعسار و ورشکستگی، تفاوت اداره اموال است. تاجر از اداره اموال خود به طور کلی منع می‌شود و اداره اموال او به اداره تصفیه واگذار می‌شود؛ اما معسر از اداره اموال خود ممنوع نمی‌شود.

اقامه دعوی: فرق دیگر ورشکستگی و اعسار در این است که تاجر ورشکسته از اقامه دعوی محروم می‌شود و دیگر اجازه اقامه دعوی علیه طلبکاران را ندارد؛ اما در اعسار، حق اقامه دعوی علیه طلبکاران برای معسر از بین نمی‌رود.

نسبیت حکم: حکم ورشکستگی یک حکم عام است و بین ورشکسته و تمام طلبکاران (چه کسانی که اقامه دعوی نکرده‌اند و چه کرده‌اند) جاری است، درحالی که حکم اعسار نسبی است و تنها بین معسر و طلبکاری که علیه او اقامه دعوی کرده است اجرا می‌شود.